W jakim schemacie życiowym tkwisz?

Czy zastanawiałaś się kiedyś co jest przyczyną tego, że w pełni nie cieszysz się życiem? Pewnie tkwisz w jakimś schemacie, który powstał w okresie dzieciństwa, a Ty go powielasz. Ważne jest, aby sobie to uświadomić i dowiedzieć się co to są schematy życiowe, a także przeanalizować je i po prostu się od nich uwolnić.

Nie jestem psychologiem i nie czuje się kompetentna w tej dziedzinie, ale kiedyś usłyszałam o schematach, czyli życiowych pułapkach od Elizy i temat ten zaciekawił mnie na tyle, że postanowiłam się czegoś więcej o nim dowiedzieć.

Staram się zrozumieć siebie i wyjść z tych powielanych od pokoleń schematów, które tylko niszczą mnie od wewnątrz.

Znalazłam kilka życiowych pułapek, które mogą pojawić się w naszym życiu. Jeśli jesteś zainteresowana i chcesz je poznać zachęcam Cię do przeczytania tego artykułu.

Na samym początku chciałabym zaznaczyć, że jeśli masz problem z rozpoznaniem czy wyjściem z schematu najlepiej, abyś zasięgnęła porady specjalisty, czyli psychologa, psychoterapeuty.

Zacznę od tego, czym są schematy życiowe.

Schematy życiowe są to pewnego rodzaju wzorce, które ciągle powielamy i odtwarzamy. Swój początek mają w dzieciństwie, a następnie odtwarzamy je w naszym dorosłym życiu, czasami nie zdając sobie z tego sprawy. Niektórzy stają się świadomi i pracują nad zmianą i wyjściem z tych pułapek, a niektórzy dalej w nich tkwią. W rzeczywistości każdy schemat reprezentuje jakąś niespełnioną potrzebę. Schematy życiowe to pułapki, które są bardzo niebezpieczne, ponieważ znacząco wpływają na nasze postępowanie i decyzje.

Jeśli jesteś samoświadoma możesz pójść na terapię schematów.

W czym może pomóc terapia schematów?

• depresja
• problemy z zarządzaniem gniewem
• problemy z relacjami
• niska samoocena
• strach przed intymnością
• współzależność

Obecnie terapia schematów jest również wykorzystywana do pracy z parami, jako forma doradztwa w zakresie relacji. Pomaga każdemu z partnerów rozpoznać pułapkę życiową, jak również zobaczyć, w jaki sposób oddziałuje na jego funkcjonowanie w związku.

Praca z psychologiem, czy też psychoterapeutą pomoże Ci rozpoznać dysfunkcyjne sposoby postrzegania rzeczywistości i wzorce zachowań. Dzięki relacji terapeutycznej, możesz odzyskać kontakt ze swoimi prawdziwymi uczuciami oraz zaspokajać swoje emocjonalne potrzeby w sposób zdrowszy niż obecny.

Przykłady schematów życiowych

1. Porzucenie, niestabilność więzi
2. Nieufność, podejrzliwość, skrzywdzenie
3. Deprywacja emocjonalna
4. Wadliwość, wstyd, niepełnowartościowość
5. Izolacja społeczna, wyobcowanie
6. Zależność, niekompetencja
7. Podporządkowanie się
8. Podatność na zranienia i choroby
9. Skazanie na niepowodzenie
10. Bezwzględne standardy, bezwzględna surowość
11. Roszczeniowość, wyolbrzymione ja
12. Uwikłanie emocjonalne, nierozwinięte ja
13. Niedostateczna samokontrola i samodyscyplina
14. Samopoświęcenie
15. Poszukiwanie aprobaty i uznania
16. Negatywizm, pesymizm
17. Stłumienie uczuć
18. Nastawienie na karanie, surowość
19. Nadmierna podejrzliwość i zahamowania

Rozpoznaj swój schemat:

Porzucenie, niestabilność więzi

„Nie zostawiaj mnie”

Lęk przed porzuceniem, obawiasz się, że najbliższa osoba Cię zostawi, dlatego kurczowo się jej trzymasz, wpadasz w panikę jak tylko się oddala. Unikasz bliskich relacji w obawie przed stratą, śmiercią. Źródłem tej pułapki życiowej może być śmierć bliskiej osoby, rodzica, byłaś otoczona nadopiekuńczością.

Zmiana schematu:

Nie narzucaj się, nie bądź zazdrosna, unikaj niestabilnych partnerów

Nieufność, podejrzliwość, skrzywdzenie

„Nie potrafię Ci zaufać”

Gdy ktoś jest dla Ciebie miły podejrzewasz, że coś jest nie tak, że czegoś od Ciebie chce. Boisz się zaufać, ponieważ nie chcesz być zraniona

Deprywacja emocjonalna

„Nigdy nie dostanę miłości”

“Moje potrzeby są nie ważne”

Czujesz się samotna, nawet jak jesteś w związku, czujesz, że nikt Cię nie potrafi zrozumieć. Osoby poddające się temu schematowi mają trudności w proszeniu bliskich o zaspokajanie ich emocjonalnych potrzeb, mało mówią na własny temat, ale również ukrywają swoje potrzeby udając, że są silniejszy niż na prawdę są.

Skąd bierze się schemat deprywacji emocjonalnej?

Zazwyczaj dzieje się tak, gdy rodzice nie poświęcają wystarczająco dużo czasu swoim dzieciom, są emocjonalnie zimni i wycofani, a także gdy rodzice nie próbują zrozumieć przeżyć i uczuć swojego dziecka. Schemat ten bierze się również z tego, że rodzice nie wspierają dziecka w podejmowaniu decyzji i dokonywaniu wyborów lub też, gdy rodzic obwinia dziecko zamiast je wspierać.

Jak wyjść z tego schematu?

• staraj się mówić o własnych potrzebach, uczuciach
• nie pakuj się w toksyczne relacje

Wadliwość, wstyd, niepełnowartościowość

„Jestem bezwartościowa”

“nie zasługuję na miłość”

Być może w dzieciństwie czułaś się krytykowana, odrzucona. Masz tendencje do krótkich przelotnych romansów, pociągają Cię osoby, które cały czas Cię poniżają, wchodzisz w relacje, w których Ty krzywdzisz inne osoby i zaniedbujesz partnera.

Zmiana schematu:

Wypisz swoje wady i zalety, zacznij nad nimi pracować, przestań poniżać innych, zaakceptuj miłość od ludzi

Izolacja społeczna, wyobcowanie

„Nie pasuję tu”

Czujesz się gorsza, samotna, odizolowana, trzymasz się na uboczu. Schemat izolacji może pojawić się i rozwinąć u osób, które jako dzieci czułe się inne. Zwykle były szczególnie uzdolnione, wyróżniały się jakąś fizyczną cechą, miały jakieś braki, były z innej kultury, czy też pochodziły ze znanych rodzin.

Zależność, niekompetencja

„Sama sobie nie poradzę”

Czujesz się bezradna, boisz się podejmować decyzję. Możliwe, że miałaś nadopiekuńczych rodziców, którzy robili wszystko za Ciebie.

Podporządkowanie się

„Zawsze robię tak jak chcesz”

Poświęcasz się dla innych, nie zwracasz uwagi na siebie i swoje potrzeby. Pozwalasz innym decydować za siebie. Są dwa rodzaje podporządkowania się: samopoświęcenie- czujesz się odpowiedzialna za samopoczucie innych oraz uległość: nawet jeśli masz wybór, czujesz, że go nie masz. Rodzice zawsze próbowali Cię kontrolować i dominować, sprawiali, że czułaś się winna. Zrobisz wszystko, aby być lubiana, często poświęcasz się dla dobra innych, nie bronisz swoich praw.

Dwie główne formy podporządkowania się to:

A.    Podporządkowanie potrzeb – Tłumienie własnych preferencji, decyzji i pragnień.

B.    Podporządkowanie emocji – Tłumienie ekspresji emocji, szczególnie złości.

Zmiana schematu:

Wypisz wszystkie sytuacje w domu i w pracy, w których podporządkowujesz się albo poświęcasz dla innych. Zrób listę tego co inni dają Tobie i co Ty dajesz innym. Broń swoich praw, bądź bardziej asertywna w pracy, nie pozwól, aby Cię wykorzystywano, zapytaj o podwyżkę, awans.

Podatność na zranienia i choroby

Przesady lęk, że katastrofa może wydarzyć się w każdej chwili, a dana osoba nie będzie mogła temu zapobiec.

Co możesz zrobić, aby wyjść z tego schematu?

• naucz się relaksować
• zacznij oswajać swoje lęki

Skazanie na niepowodzenie

„Jestem nieudacznikiem”

Rezygnujesz z nowych wyzwań, nawet jeśli odnosisz sukcesy, czujesz się mniej kompetentna od innych. Z takim założeniem możesz wybrać pracę poniżej swoich kompetencji i dalej tkwić w schemacie.

Bezwzględne standardy, bezwzględna surowość

„Nigdy nie jest wystarczająco dobrze”

Czujesz bezustanną presję, aby osiągać coraz więcej, zawsze musisz być najlepsza w tym co robisz.

Bezwzględne standardy zwykle przejawiają się jako:

A.    Perfekcjonizm – przesadne skupianie uwagi na detalach

B.    Surowe zasady i powinności w wielu obszarach życia, które obejmują nierealistyczne wysokie morale, etyczne, kulturowe, czy też religijne zasady;

C.    Zaabsorbowanie kwestiami czasu i skuteczności, aby uzyskać jak największe efekty.

Roszczeniowość, wyolbrzymione ja

„Jestem najważniejsza. Mogę mieć wszystko co zechce”

Uważasz, że wszystko Ci się należy, że jesteś kimś wyjątkowym i nie musisz akceptować norm i zasad. Złościsz się, gdy nie dostaniesz to, czego chcesz. Dzieje się tak, ponieważ w dzieciństwie byłaś zbyt rozpieszczana, nikt nie stawiał Ci ograniczeń.

Uwikłanie emocjonalne, nierozwinięte ja

Zwykle doświadczane jako poczucie pustki i ugrzęźnięcia, braku ukierunkowania, lub w skrajnych przypadkach kwestionowanie własnego istnienia.

Niedostateczna samokontrola i samodyscyplina

Trudności z powstrzymaniem nadmiernego wyrażania emocji i impulsywności. Unikanie bólu, konfliktu, konfrontacji, odpowiedzialności czy też wysiłku – kosztem osobistego spełnienia, zaangażowania czy uczciwości wobec siebie

Samopoświęcenie

“Beze mnie sobie nie poradzisz”

Przesadne skupienie na dobrowolnym zaspokajaniu potrzeb innych w codziennych sytuacjach, kosztem własnej satysfakcji. Skąd bierze się schemat samopoświęcenia? Sytuacje, które sprzyjają temu schematowi to między innymi bycie rodzicem dla swojego rodzica, opiekowanie się młodszym rodzeństwem czy też zaszczepienie takich zachowań przez naszych rodziców.

Poszukiwanie aprobaty i uznania

Poczucie własnej wartości jest uzależnione przede wszystkim od reakcji innych, a nie od własnych możliwości. Czasami zawiera nadmierne przecenianie statusu, wyglądu, akceptacji społecznej, pieniędzy lub osiągnięć jako środków do zdobycia aprobaty.

Negatywizm, pesymizm

Dominujące skupienie się na negatywnych aspektach życia (np. bólu, śmierci, stracie, rozczarowaniu, konfliktach, winie, urazie, nierozwiązanych problemach, potencjalnych błędach, zdradzie, sprawach które mogą pójść źle itp.) przy jednoczesnym minimalizowaniu bądź odrzucaniu pozytywnych czy optymistycznych aspektów.

Stłumienie uczuć

Przesadne tłumienie spontanicznych zachowań, uczuć lub wypowiedzi – zwykle by uniknąć dezaprobaty ze strony innych, wstydu lub utraty kontroli nad impulsami. Najpowszechniejsze obszary stłumienia dotyczą:

A.    Tłumienia gniewu i agresji

B.    Tłumienia pozytywnych impulsów (np. radość, czułości, podniecenia seksualnego, zabawy).

C.    Trudności w okazywaniu wrażliwości lub swobodnego wyrażania uczuć, potrzeb itd

D.    Przesadne podkreślanie racjonalności przy ignorowaniu emocji

Nastawienie na karanie, surowość

Przekonanie, że ludzie powinni być srogo karani za popełnianie błędów. Obejmuje skłonność do wrogości, nietolerancji, karania i niecierpliwości wobec takich ludzi (włączając samego siebie), którzy nie spełniają oczekiwań bądź standardów danej osoby.

Nadmierna podejrzliwość i zahamowania

Wymagające, srogie,a czasami również karzące środowisko rodzinne. Osiągnięcia, obowiązek perfekcjonizmu, przestrzeganie zasad, ukrywanie emocji, czy też unikanie błędów dominują nad przyjemnością, radością i relaksem.

Moim zdaniem wszystkie schematy życiowe należy wziąć pod lupę, przeanalizować i zacząć nad nimi pracować, aby nie miały negatywnych skutków w przyszłości. Starajmy się nie powielać tych schematów w dorosłym życiu i im szybciej je dostrzeżemy tym lepsze będzie nasze życie.

Mam nadzieję, że gdy poznasz swoje schematy życiowe to zaczniesz nad nimi pracować i będziesz żyć pełnią życia.

Przeczytaj również:
Czy brak wsparcia może być powodem do rezygnacji z własnych marzeń?
słomiany zapał, nie ma czegoś takiego!

Każdy z nas tkwi w jakimś schemacie, ale czy jesteśmy tego w pełni świadomi? Ja właśnie staram się pracować nad sobą i wyjść z tej czarnej strefy, a Ty?